Šarplaninske župe Sirinić, Sredska, Gora i Opolje su male, zatvorene i izolovane predeone celine koje su sačuvale mnoge posebnosti iz svoje prošlosti do današnjeg vremena. Za razliku od Sirinića, župe koja se uzdiže u istočnoj podgorini Šar- planine iznad Kosovske kotline, Sredska, Gora i Opolje su na zapadnoj podgorini i gravitiraju ka Prizrenu i Metohiji. Obrađeno je 64 naselja.

Sirinićka župa (16 naselja) predstavlja jedinstvenu celinu u sastavu opštine Štrpce, sa danas još uvek većinskim srpskim stanovništvom. Sredska župa sa svojim naseljima (13) nalazi se u sastavu opštine Prizren. Župa Gora sa 17 naselja većinom je naseljena Gorancima, dok u Opolju (19 naselja) žive isključivo Albanci.

Fototipski objavljene studije:

Jovan Cvijić, Šar planina (1911), Milovan Radovanović, Šar planina i njene župe u Kosovsko-Metohijskoj oblasti Južne Srbije (2000), Atanasije Urošević, Šarplaninska župa Sirinić (1948), Srećko M. Nikolić, Brezovica (primer preobražaja naselja) (1956), Jovan Đorđević, Običaji i verovanja iz Sirinićke župe (1925)Božidar Petrović, Stara kuća u selima župe Sirinića (1993), Milovan Radovanović, Antropogeografske i etnodemografske osobenosti šarplaninskih župa Gore, Opolja i Sredske (1995), Tatomir Vukanović, Poreklo stanovništva, geneza naselja i onomastika Sredačke župe (1995), Mitar Vlahović, Sredačka župa (1931), Dragoslav Antonijević, Etnokulturni slojevi Srba Sredačke župe (1995), Sima Trojanović, Sretečka župa i njena izumrla nošnja (1924), Milisav Lutovac, Gora i Opolje, Antropogeografska proučavanja (1955), Dragoslav Antonijević, Etnički identitet Goranaca (1995), Miljana Radovanović, Antropogeografska, etnografska i folklorna građa o Gorancima, Opoljcima i Sretčanima u izvornoj literaturi (1995)Sava M. Milosavljević, Bačijanje na Šar-planini (1928), Boris N. Špora, Novi prilozi radu S. Milosavljevića „Bačijanje na Šar-planini“ (1929), Milovan Radovanović, Izvod iz rezultata antropogeografskih proučavanja Šarplaninske oblasti (2008), Pogovor: B. Čeliković, Istraživanja šarplaninskih župa.

 

Preporučujemo

Preporučujemo

 

Pirotski kraj

Pirotski kraj, Priredio Borisav Čeliković

Srednje Polimlje i Potarje

Srednje Polimlje i Potarje, Priredio Borisav Čeliković

Drenica i lab

Drenica i lab, Priredio Borisav Čeliković